Dnia 23 listopada 2017 roku, w Sali Senackiej UEK, odbyło się Sympozjum zatytułowane Dialog jako podstawa społeczno-gospodarczych odniesień. Organizatorem spotkania była Katedra Filozofii UEK oraz Polskie Towarzystwo Filozoficzne (Oddział w Krakowie).
Sympozjum rozpoczął Jubileusz 80-lecia urodzin prof. Adama Węgrzeckiego (1937-2018) oraz dr. Leopolda Zgody – długoletnich pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Uroczystość rozpoczęła wypowiedź prof. dr hab. Justyny Miklaszewskiej (PTF Kraków) oraz Kierownika Katedry Filozofii UEK, prof. UEK dr hab. Leszka Kusaka. Następnie wystąpił Rektor prof. Aleksy Pocztowski, który w imieniu władz złożył gratulacje i wręczył Jubilatom pamiątkowe medale. Głos zabrali również przedstawiciele Instytutu Tischnera. Z kolei dr Jerzy Bukowski, jako przedstawiciel Solidarności UEK, podkreślił, że Leopold Zgoda był jednym z założycieli Solidarności na naszej Uczelni. Mówiąc o roli nauczyciela akademickiego, dr Jerzy Bukowski nawiązał do idei opiekuna spolegliwego opisanej przez Tadeusza Kotarbińskiego i znakomicie pasującej do postawy dr. Leopolda Zgody wobec studentów: chronienia ich przed niebezpieczeństwami, jakie niesie świat oraz uczeniem ich właściwych postaw i zachowań w trudnych sytuacjach życiowych. W końcu głos zabrał Jubilat. Jego wypowiedź spotkała się ze szczególnym rezonansem i wywołała poruszenie zebranych. Stało się tak ze względu na szczególny, osobisty, a jednocześnie głęboko filozoficzny, ton wypowiedzi. Leopold Zgoda mówił o dialogu, pojednaniu, wymianie myśli i współbyciu z innymi ludźmi. Odniósł się przy tym do swojej osobistej oraz intelektualnej biografii, w poruszający sposób łącząc doświadczenie bycia filozofem z byciem mężem, ojcem, dziadkiem, przyjacielem, czy sąsiadem. Po wypowiedzi dr. Zgody rozpoczęła się druga część sympozjum, która posiadała charakter naukowy. W jej ramach pracownicy krakowskich uczelni przedstawili referaty na temat jednego z najważniejszych i najbardziej wpływowych nurtów filozoficznych XX wieku – filozofii dialogu.
Część naukową rozpoczął referat prof. dr hab. Jacka Filka (UJ), zatytułowany Dia-Logos. Prof. Filek zwrócił uwagę, że filozofia dialogu wyznacza radykalnie nowy paradygmat myślenia, burzący nasze potoczne intuicje odnośnie tego, czym w istocie jest dialog. Profesor postawił tezy, które mogły budzić zdziwienie: „większość rozmów nie jest dialogiem”, „najżarliwsze mówienie nie jest rozmową”, „prawdziwy dialog nie jest odpowiedzią na zapotrzebowania społeczne”. W filozofii dialogu chodzi de facto o specyficzny rodzaj dialogu źródłowego, pierwotnego, który został określony mianem „logosu dualnego”.
Dr Inga Mizdrak (UEK) przedstawiła referat zatytułowany Między monologiem a dialogiem w życiu społecznym. Dr Mizdrak starała się odpowiedzieć na pytanie, na czym polega dialog prawdziwy oraz życie prowadzone na sposób dialogiczny. Prelegentka zwróciła uwagę na szereg paradoksów, w które uwikłana jest refleksja dotycząca fenomenu „dialogu”. Przykładowo monolog może być czymś pozytywnym, a dialog niekoniecznie – może bowiem służyć celom instrumentalnym. W czasie wypowiedzi wybrzmiała również teza o zróżnicowaniu i niemożności prostych klasyfikacji w ramach szeroko rozumianej tradycji filozofii dialogu (Buber, Levinas, Tischner).
Dr Paweł Drobny (UEK) zaprezentował referat Ekonomia personalistyczna jako podstawa zrozumienia dialogicznego wymiaru wymiany, poddając w nim pod dyskusję tezę stwierdzającą, że etyczny sens ekonomii jako nauki został zagubiony. W ekonomii dominują współcześnie relacje, w ramach których człowiek jest traktowany jako środek do celu, to znaczy jest używany i traktowany jako rzecz. Tymczasem w filozofii dialogu, człowiek traktowany jest jako osoba. Zdaniem Prelegenta, relacje biznesowe są de facto starciem monologów. Z tego też powodu konieczna jest zmiana dotychczasowego paradygmatu ekonomii – opartego na użyteczności i skuteczności – na wzorzec nowy, którego wyróżnikiem byłby człowiek, mający możliwość „pełniejszego bycia sobą”.
Kolejna wypowiedź, prof. UEK dr hab. Andrzeja Słabonia (UEK), Pułapki dyskursu polaryzacyjnego w sferze publicznej, dotyczyła dialogu postrzeganego z perspektywy socjologicznej. Prelegent odniósł się do stanu debaty publicznej w Polsce, którą – jego zdaniem – charakteryzuje retoryka wrogości, podziały ideologiczne i światopoglądowe. W czasie referatu zostały przedstawione cechy dyskursu polaryzacyjnego: interpretowanie faktów w sposób skrajny, czy przypisywanie rozmówcy złych intencji. Dyskursowi tego typu zostało przedstawionych dziesięć reguł dyskusji krytycznej. W opinii prof. Słabonia ich aplikacja mogłaby mieć realny wpływ na podniesienie debaty publicznej w Polsce na wyższy poziom .
W kolejnej części Sympozjum, ks. prof. dr hab. Władysław Zuziak (UP JPII) Metanarracja buchalterów – o nowej religii świata ponowoczesnego i możliwościach jej przezwyciężenia przedstawił diagnozę dotyczącą aktualnej rzeczywistości społecznej, w której dominuje racjonalność instrumentalna. Zdaniem prof. Zuziaka, w przestrzeni publicznej jest coraz mniej miejsca na rzeczywisty dialog, co spowodowane jest dominacją postmodernizmu, prowadzącego do „wyjałowienia aksjologicznego”. W opinii Prelegenta, postawienie w centrum wartości nieutylitarnej – to znaczy człowieka – zniosłoby prymat negatywnych wartości uprzedmiotawiających.
Część naukową zakończył referat CSR jako nowa forma dialogu w obszarze działań gospodarczych, wygłoszony przez prof. dr hab. Janinę Filek (UEK). Teoria CSR została zaprezentowana jako nowa i pozytywna forma dialogu, natomiast dotychczasowe formy zarządzania – mające na celu zysk – zostały określone mianem „zarządzania monologicznego”. Zdaniem Prelegentki, CSR – jako przełamanie komunikacji opartej na monologu – jest punktem zwrotnym w ramach gospodarki. Siła tej idei polega na wzmocnieniu godności pracowników, eliminacji niesprawiedliwości oraz nieuczciwości w biznesie.
Po serii referatów odbyła się gorąca dyskusja, która dotyczyła retorycznie nośnych i palących kwestii. Zamknięcia oraz podsumowania sympozjum podjęła się dr Katarzyna Guczalska (UEK), która dokonała rekapitulacji wszystkich zaprezentowanych wystąpień, zwracając uwagę na siłę filozofii dialogu jako narzędzia krytycznego.
Katarzyna Guczalska